Bodemdaling, Aardbevingen en Gaswinning in de gemeente Loppersum

De gemeente Loppersum wordt de laatste decennia’s nog wel eens opgeschrikt door aardbevingen. Dit zijn bevingen die worden veroorzaakt door aardgaswinningen. Als gevolg van deze gaswinningen zijn ook reeds bodemdalingen opgetreden. In onze gemeente ligt het diepste punt met een daling van al meer dan 1 meter.
 

Mogelijke oorzaken van scheuren in muren
Scheuren in muren worden veroorzaakt door trekspanningen. Als een trekspanning op een muur te groot wordt om door de elasticiteit van de muur te worden opgevangen, treden er scheuren op. Er zijn verschillende redenen waardoor er trekspanningen in muren optreden. Trekspanningen zijn vaak ook verschillende van aard. Sommige scheuren worden veroorzaakt door een forse kortstondige spanning. Anderen door een langdurige constante spanning. Vaak treden scheuren op door samenwerking van verschillende oorzaken.

De Natuurkundewinkel van faculteit Geologie van de Rijksuniversiteit Groningen heeft site ontwikkeld waarin alles uit de doeken wordt gedaan over aardgaswinning en bodemdaling. Deze site is te vinde onder www.scheurennietzeuren.nl. Van deze site zijn gedeelten overgenomen dan wel samengevat.


Recente bevingen
Na een aardbeving op 24 oktober 2003 twee kilometer ten zuidwesten van Garrelsweer had Middelstum e.o. op 10 en 16 november twee aardbevingen tussen Stedum en Westeremden te verduren. De bevingen van 24 Oktober en 10 November hadden een sterkte van 3,0 op de schaal van Richter, de derde een sterkte van 2,7. Daarmee horen ze bij de zwaardere bevingen door gaswinning veroorzaakt. Van alle ruim 300 door het KNMI gemeten bevingen waren er sinds de eerste 'gasbeving' in 1986 maar zeven zwaarder. De zwaarste had een sterkte van 3,5 op de schaal van Richter.

Eerdere bevingen
Twee eerdere wat zwaardere bevingen bij Middelstum kwamen ook vrij dicht na elkaar voor, namelijk op 1 en 30 juli 1994 (sterkte 2,7). Daarnaast was er nog een 'losse' beving op 5 december 1991 van sterkte 2,4. Bij al deze bevingen is er schade aan woningen geconstateerd. De overige 19 gasbevingen die voorgekomen zijn tot 5 km van Middelstum hadden allen een sterkte beneden 2,0 op de schaal van Richter.

Informatieavond Middelstum
Na de bevingen was er op 2 december 2003 in Middelstum een informatieavond die door vele bewoners werd bezocht. Er was duidelijk een flinke ongerustheid, velen vroegen zich af wat de toekomst zou brengen: meer bevingen en dus meer schade? Sommigen vroegen zich af hoe de schade zou worden vastgesteld, of ze wel op tijd zouden zijn met een claim en of ze elk scheurtje moesten melden bij de NAM.
Verslag informatieavond Bodemdaling (2 dec 2003)


WAT TE DOEN BIJ SCHEURVORMING


Foto maken scheur(en)
Zou het een goed idee zijn foto's te nemen om de situatie vast te leggen voor nieuwe schade ontstaat? Wat verwarring bracht was dat een paar keer bodemdaling genoemd werd, terwijl de avond eigenlijk over aardbevingen ging. Allebei hebben ze wel met gaswinning te maken, maar toch zijn ze heel verschillend in oorzaak en gevolg.
Frits van den Berg (Natuurkundewinkel, RuG) en Theo Jurriens (Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen) boden namens de RuG aan te helpen met het in de tijd volgen van schade.

Scheurmeter
Het idee is om het verloop van een scheur te gaan meten zodra de scheur ontstaat. Dat kan met een zogeheten scheurmeter. Deze bestaat uit twee liniaaltjes die aan beide kanten van een scheur worden bevestigd. Als de scheur groter wordt beweegt een liniaaltje (of beide) en de beweging kan dan worden afgelezen.

Als nu de scheurmeter regelmatig wordt afgelezen kun je goed volgen hoe de scheur zich in de loop van de tijd gedraagt. Of een scheur langzaam groeit door een geleidelijke bodembeweging. Of eerst niet en dan bij een aardbeving plotseling. Misschien is er wel een verband met het seizoen of de hoeveelheid regen. Ontstaat er een nieuwe scheur, dan kan daar ook een scheurmeter over geplaatst worden.

Van elke scheurmeter moet van dichtbij een goede foto worden gemaakt. Dat kan met een digitale camera met datum en tijdsaanduiding. De foto's worden daarna goed bewaard zodat niemand er mee kan sjoemelen. Zo ontstaat er een reeks van foto's van de scheur. Als het nodig is een schadegeval te onderzoeken dan laten de foto's zien hoe de scheur zich heeft ontwikkeld.
 
Schadeclaim indienen

Er is een schaderegeling opgesteld voor alle schade die door aardbevingen, of bodemdaling, veroorzaakt door gaswinning, wordt aangericht. Wanneer u denkt dat u schade heeft ondervonden door gaswinning, dan moet u dat melden bij het bedrijf dat gas wint. Dit binnen drie maanden na ontdekken van de schade. Voor de gemeente Groningen is dat de NAM. Weet u niet precies welk bedrijf bij u gas wint dan kunt u dat navragen bij de TCBB op: http://www.tcbb.nl of tel: 070-395 65 38

Melding van schade aan de NAM kunt u doen door een brief te sturen naar:

  • NAM BV
    Afdeling Grondzaken.
    Postbus 28000.
    9400 HH Assen.


Een deskundige onderzoekt vervolgens de situatie bij u thuis. De kosten hiervan komen voor de rekening van de NAM. Als een deskundige het aannemelijk acht dat de schade is ontstaan tijdens een beving, veroorzaakt door gaswinning, dan word de schade vergoed. Per geval word bekeken wat de kosten van reparatie zijn. Als u het niet eens bent met het oordeel van de deskundige kunt u de Technische Commissie Bodembeweging (Tcbb) inschakelen. Dit moet u binnen 1 maand na afwijzing of uitspraak doen. De Tcbb kan dan besluiten om een nieuw onderzoek te starten. Aan het inschakelen van de Tcbb zijn kosten verbonden, 90 euro voor particulieren en 181 euro voor rechtspersonen zoals een onderneming. Dat bedrag ontvangt u terug als de TCBB u een vergoeding toekent die hoger is dan wat de NAM u aan schadevergoeding bood.
 

Relatie met bodemdaling / aardgaswinning
De volgende links verschaffen informatie die een relatie heeft met aardgaswinning, bodemdaling en aardbevingen:

  • TCBB Technische Commissie voor BodemBeweging (Ministerie Economische Zaken)
  • NAM Nederlandse Aardolie Maatschappij
  • Geofoon Landelijk informatiepunt voor vragen over bodemdaling en aardbevingen
  • Commissie bodemdaling Commissie Bodemdaling door aardgaswinning (Provincie Groningen, NAM en Ministerie Verkeer en Waterstaat)
  • Geodelft Technisch Instituut  voor onderzoek op gebied van grondmechanica, funderingstechnieken en geo-ecologie
  • KNMI  Koninklijk Nederlands Meteorlogisch Instituut
  • TNO-NITG Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO
  • TNO Bouw Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek(-sinstituut) voor de Bouw
     

Website van de Rijks Universiteit Groningen, faculteit Geologie: www.scheurennietzeuren.nl

Bron: Gemeente Loppersum(15-09-2005)